Coma ovellas sen pastor

Despois de exercer durante trinta anos, de forma máis ou menos continuada, como xornalista, hai pouco máis dun ano que, con máis de medio século de vida, entrei no ensino como profesor de Secundaria e pasei a traballar con rapaces de doce a dezasete anos; é dicir, con preadolescentes e adolescentes. (Se é que aos nenos de doce a catorce anos se lles pode chamar aínda preadolescentes. A realidade é que non: hoxe en día, en moitos casos, os comportamentos adolescentes comezan aos dez ou mesmo aos oito anos).

 

Non teño fillos, así que nunca convivín permanentemente con adolescentes des que eu mesmo o era e compartía cuarto co meu irmán na casa dos meus país. Quero dicir que non tiña mantido contacto directo, estreito e frecuente con adolescentes ou preadolescentes desde había moitas décadas, malia ter, aínda hoxe, sobriños de entre doce e vinte e pico anos.

 

Xa que logo, non coñecía ben a maneira de ser e de comportarse dos rapaces de hoxe ata esta especie de tratamento de choque que estou a experimentar desde hai quince meses. E o que teño descuberto tenme impactado fortemente. En síntese, paréceme que os nosos rapaciños andan, na súa maioría, perdidos, sen acubillo, á valga, coma ovellas sen pastor; o que me fai sentir compaixón deles, como sentiu Xesús das multitudes que o seguían: “E ao desembarcar, viu moita xente, sentiu compaixón deles, pois estaban coma ovellas que non teñen pastor, e púxose a ensinarlles moitas cousas” (Marcos 6, 30-34).

 

Se tiver que procurar unha imaxe que reflicta ben este desemparo dos nosos rapaces, escollería unha vexo repetida todos os días: a dun cativo –cando non un meniño– illado no seu cuarto, no patio do colexio durante o recreo ou nunha cafetaría, na mesma mesa que os seus país, absorto nun teléfono móbil.

 

Coido que a causa principal –por suposto que non única– desta triste realidade, deste abandono absoluto dos nosos nenos e adolescentes está na excesiva permisividade dos pais. Era normal, pola lei do péndulo, despois de catro décadas de represión, ensaiar unha educación permisiva á morte de Franco, pero xa pasaron cincuenta anos des que faleceu o ditador e temos tido tempo dabondo para detérmonos un chisco e, usando a razón, que para iso a temos, avaliar en profundidade e con sinceridade os froitos do noso facer.

 

Detrás de todo isto hai unha triste realidade: os país teñen abdicado da educación dos seus fillos e pretendido que sexa a escola quen os substitúa nesta tarefa. Pero esta pretensión é un disparate, un non saber cal é a función duns e doutros. A escola está para transmitir coñecementos, non para educar a ninguén. Nin a escola nin o Estado poden educar. Afortunadamente, porque un Estado que teña a tentación de “educar” é un Estado totalitario, xa que esa pretendida “educación” non pode ser máis ca o intento de modelar e controlar as conciencias das persoas. Precisamente niso se diferencia o totalitarismo da ditadura, por moi tiránica e criminal que sexa esta. Por iso o totalitarismo é un fenómeno político moderno, propio dos séculos XX e XXI. Pero coidado, porque algúns Gobernos, a comezar polo que temos hoxe en España, están a caer nesa tentación.

 

Ah, e outra conclusión que teño tirado destes quince meses como profesor de Secundaria é que os docentes –con todas as súas limitacións e defectos– son uns verdadeiros heroes. Vítimas da situación e heroes, porque, cuns nenos maleducados e sen a axuda dos pais –todo o contrario: coa súa hostilidade– nin das autoridades e das leis educativas, loitan todos os días para sacar adiante os rapaces.