Os Reis Magos

Acabamos celebrar outro ano a festividade dos Reis Magos e unha vez máis as nosas casas enchéronse de agasallos e as cidades e as vilas do noso país acolleron as Cabalgatas. Sempre me ten admirado e mesmo emocionado como por un día ata as máis altas autoridades políticas e os máis serios xornalistas colaboran cos pais e coa sociedade toda para mantermos viva a ilusión e a maxia dos Reis Magos. Aínda que cada vez menos: pensemos na trapallada de Cabalgata organizada polo Concello de Madrid cando Manuela Carmena era a alcaldesa, que levou á deputada do PP Cayetana Álvarez de Toledo a dicirlle aquilo de “No te lo perdonaré jamás, Carmena”, polo estupor que provocara na súa filla de seis anos. Ou no adianto, este ano, da Cabalgata ao sábado en varias cidades españolas para evitar a previsible chuvia do domingo, algo innecesario, na miña opinión, porque mira que non choveu veces durante o desfile e non pasou nada, e, sobre todo, moi lamentable, porque contribúe a matar a maxia do evento: os Reis chegan ao noso mundo na véspera do 6 de xaneiro para faceren o seu traballo; non son turistas que veñan a pasar tres días na nosas cidades para coñecérenas.

Cando era neno, vivía a Cabalgata e a noite de Reis con grande ilusión, pero os meus pais ocupábanse ben de mantela viva: tanto que desde sempre me dixeron, paradoxalmente, que eses señores que desfilaban a cabalo ou en carrozas polas rúas da miña cidade e de todas as de España non eran os verdadeiros Reis, senón uns homes que se disfrazaban deles, mentres que os auténticos Melchor, Gaspar e Baltasar preparábanse para repartiren os agasallos esa noite. E é que eu, despois de ver os Reis na Cabalgata, víaos tamén na televisión –e na prensa ao día seguinte– en desfiles similares noutros lugares e cun aspecto diferente e, nalgúns casos –normalmente en vilas pequenas, por falta de recursos–, francamente cativeiro, o que me facía necesariamente sospeitar. Lembremos que daquela era mesmo normal que Baltasar levase a cara pintada de negro, porque apenas vivían negros en España.

Meus pais facían ben contándome esa media verdade porque para que a fantasía funcione debe ir mesturada cun pouquiño de realidade. Explicábao moi ben Miguel Gila, o humorista, cando falaba do seu humor disparatado. El referíase á presenza do absurdo no relato humorístico, pero podemos amplialo á da fantasía en calquera historia. A min, por exemplo, nunca me gustou a ciencia-ficción pura. A miña mente precisa un chisco de realidade en medio de tanta fantasía para que o asunto me interese.

Hoxe en día existe certa controversia psicolóxica sobre se é bo ou mao para os nenos tentar manter viva a maxia dos Reis Magos. Algúns pensan, como se dicía en 2015 nun artigo na revista “Psychology Today” que é “unha mentira que degrada a confianza do neno nos seu pais, fomenta a credulidade e equivale a subornar os fillos polo seu bo comportamento”. Por suposto que non comparto nada disto, pero hai quen compra este discurso. Unha irmá miña dicíame hoxe mesmo que o dos Reis Magos é “un cuento chino” e un amigo que ten fillos xa adultos confesábame o ano pasado que na súa casa nunca celebraron esta festa para non mentir os nenos. Iso si, educáronos en verdades tan evidentes e beneficiosas –entiéndaseme a ironía– como o comunismo e mais o ateísmo.

Claro que outros psicólogos pensan dun xeito moi diferente. O psicoterapeuta Rafa Guerrero dicía en “El País” hai uns días: “Por que chamalo autoengano? A maxia axúdanos a ter unha vida máis encamiñada. Creo que é moi necesaria: é unha das necesidades básicas que temos tanto nenos como adultos. Enfrontármonos á vida sen maxia sería moito máis duro. É unha necesidade inherente aos seres humanos. Os maiores, por exemplo, no noso día a día enfrontámonos a momentos moi duros: a morte, o divorcio, a enfermidade. Situacións tremendas, e crer na maxia nos axuda a sobrevivir nos momentos máis duros da nosa vida”.

E na web proyecto3psicologos.com dise: “É unha tradición que axuda no proceso de crecemento e maduración dos máis pequenos. Coma un proceso normal de aprendizaxe, descubrirán ao seu propio ritmo que os Reis son os pais. A frustración o decepción é inevitable, pero non é daniña, pois ao neno lle está a axudar a madurar e a ir comprendendo outras facetas da vida e outros recursos que non tiña”.

O importante para un neno non é só crer ou non nos Reis Magos, senón que valores acompañan a esta figura. E estos, se a festividade se vive con ilusión e, sobre todo, con verdade, son sempre o amor, a bondade e a xenerosidade.

Por iso –e porque, como di Rafa Guerrero, tamén os adultos precisamos a maxia–, os Reis Magos poden e deben ser tamén unha festa para os maiores. Podemos seguir facéndonos agasallos entre nós con ilusión. E tamén por iso, todas as noites poden ser Noites de Reis, como di un poema de Miguel D’Ors:

Despiertas y te asomas a la mañana intacta:

una luz recién hecha –alguien te quiere–,

el paisaje, la gente, pájaros, nubes, perros,

el “partido del siglo” de esta semana, flores,

frutas, montañas, vinos, músicas, librerías,

fotos de Raquel Welch y de Audrey Hepburn

y veinticuatro maravillosas horas nuevas

para en ellas vivir, vivir.

Y te das cuenta

de que todas las noches dejan en el balcón

verdaderos regalos. A su modo

todas las noches son noches de Reyes.