Florencio Delgado Gurriarán, letras desde o exilio
A palabra chega co refluxo da marea, coa alta, con maio, coas Letras Galegas. Un barco procedente de México recala en Córgomo, nas terras de Vilamartín, alá por Valdeorras, para percorrer de novo o que son versos de Bebedeira. Segundo Ricardo Gurriarán: “Flora, cromática da paisaxe, castiñeiros, vento, noite, amoríos, cepeiras, lúa, paxaros, moceo, viño, cores estacionais... en conversa permanente, ligados cun ritmo e unha rima especial, cheos dunha paixón embriagadora, coma o seu título, de musicalidade achandadora, fondamente sensual, difícil de catalogar dentro dos tradicionais codificadores ismos da vangarda poética”.
A terra chama o home, rescata ao poeta. A nave do esquecemento convértese en memoria ateigada de arrecendo de vocación política, de compromiso, esencialmente galeguista, de nostalxias pero tamén das distancias forzadas, de evocación necesaria. Florencio Delgado Gurriarán está entre nós para percorrer de novo a Galicia Infinda, editada por Galaxia nunha primeira recalada no país, alá por 1963, esa Galicia que nas súas verbas “é mais que toda a terra”.
Os seus versos ben os coñeceron e loaron Calero, Otero Pedrayo, Xohán L. Ramos e Antón Vilar Ponte. Agora, son xa de todos. Esa é unha función esencial do que se celebra, as Letras; ese é un compromiso de restitución, un labor cultural impagable.
Espreguízase o vello castiñeiro,/ vello petrucio, pai de cen anadas. / Ao quentor das luminosas labaradas /volve agromar, nun pulo brincadeiro. Non é para menos, é primavera, outra maáis das mil, dun renacemento, dun retomar os fíos da memoria, de tecer un novo modelo, e de celebrar a palabra libre e agarimosa.
A Real Academia Galega valorou a orixinalidade da produción poética de Florencio, que comeza coa edición de Bebedeira, no 1934, e que se desenvolve con distintos rexistros ata case o final da súa vida: Galicia infinda (1963), Cantarenas (1981), O soño do guieiro (1986); aí están os valores das orixes xeográficas do autor, segundo o Presidente da Real Academia Galega, Víctor Freixanes, están “nas paisaxes, nos costumes, nos tipos humanos, mais non renuncia a outros rexistros, en parte, froito das circunstancias vividas: poesía política, denuncia e crítica social…”. Dinos tamén nas páxinas da RAG que está o falar de Valdeorras, a súa expresividade e a súa música, o pulo da súas xentes, e está o México galego, traballos “a prol dos dereitos e a identidade política de Galicia, nos que recoñecemos figuras como Carlos Velo, Luis Soto, Alexandre Finisterre, Francisco Comesaña, Luisa Viqueira, Caridad Mateos, Elixio Rodríguez, Yolanda López, Arturo Souto, Ramiro Illa Couto, Marcial Fernández, Ramón Cabanillas Álvarez (fillo do poeta Ramón Cabanillas), Xesús Bal y Gay, Carlos Tomé, Roxelio Rodríguez de Bretaña, os irmáns Ánxel e Demetrio Bilbatúa..., empresarios, escritores, xornalistas, cineastas, editores, activistas políticos, músicos…”. Canto queda por tecer, por coñecer, por reivindicar, por esclarecer.
Rosario Álvarez, presidenta del Consello da Cultura Galega deixou dito de Florencio que «foi o poeta da paisaxe”, quizais a súa xeografía intelectual foi universal polas súas fondas raíces galegas, por ese modo de ver, vivir e entender o mundo desde unha distancia territorial e unha proximidade emocional, comprometidas.
O mar amainou. Mellores tempos son chegados.